TÜRK İŞBİRLİĞİNİN GELİŞMESİNDE LİDER FAKTÖRÜ VE NURSULTAN NAZARBAYEV’İN TÜRK DÜNYASINA KATKILARI
Prof. Dr. Nur ÇETİN
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İİBF Dekanı, Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi
Son yıllarda siyasi sistem çalışmalarında lider değişkeninin ülkenin gelişiminde önemli bir etken olduğu vurgulanmaktadır. Bağımsızlıklarına kavuşan Orta Asya Türk devletlerinde lider unsurunun ister iç gelişmelerinde, ister dış politikalarının belirlenmesinde ne kadar önemli olduğunu çok net bir şekilde görebiliyoruz. Türk devletlerindeki lider unsurunun ortak noktası, ülke liderini devletin bekası ile özdeşleş-tirmeleridir. Bu bakımdan, Orta Asya ülkelerinde lider faktörü ulus devletin gelişmesini, iç dinamiklerini ve dış politikasını pozitif veya negatif etkileyen ana faktör diyebiliriz. Aynı şekilde liderlerin görüşleri/tavırları Türk Cumhuriyetleri arasında işbirliğin gelişmesini de çok etkilemiştir.
Sovyetler Birliğinin dağıldığı 1991 yılında Kazakistan, kalkınması nerdeyse mümkün olmayan en dezavantajlı ülke olarak gözüküyordu, ancak Nursultan Nazarbayev gibi deha başkanın liderliğinde Kazakistan şu anda Orta Asya’nın en istikrarlı gelişen ülkesine dönüşmüştür. Mart 2019’a kadar otuz yıla yakın devlet başkanlığı görevini yürüten Nazarbayev Türk devletleri ile ikili ve çok taraflı platformlarda ilişkileri geliştirmeye, Türk ülkeleri arasındaki işbirliğini pekiştirmeye gayret etmiştir. Bu nedenle, Nazarbayev’in liderliği ve itibarı tüm Türk ülkeleri tarafından kabul edilmektedir. Nazarbayev birçok sıkıntılı meselele-rin çözümünde aktif rol üstlenmiştir ve başarılı olmuştur. Türkiye bakımından, Rus savaş uçağı krizinde gerginleşen Türk-Rus ilişkilerinin normalleştirilme sürecinde Nazarbayev arabulucu rol oynamıştır; Suriye ile ilgili “Astana süreci”nin fikir babası olmuştur. Aynı şekilde, 15 Temmuz darbe girişiminden sonra Türkiye’ye gelerek destek veren ilk lider Nazarbayev olmuştur. Hem tecrübesi hem de bilgi birikimi ve Türk Dünyası ilişkilerindeki öncü rolü ile Türk Dünyası Aksakalı ünvanına laik görülmüştür.
Bu çalışmada, Türk devletlerindeki lider unsurunun öneminden yola çıkarak, geçmiş 30 yıl içinde örnekler üzerinden Türk işbirliğinin gelişiminde lider faktörü incelenecektir. Bununla birlikte Türk dünyası ülkeleri arasında işbirliğinin gelişmesinde Nazarbayev’in rolü ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Türk, lider, Türk işbirliği, Nazarbayev, Türk Dünyası, Türk Dünyası Aksakalı
ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜR VE SANATI SEMPOZYUMU BİLDİRİLER KİTABI’NDAN ALINTILANMIŞTIR.
